Role społeczne są jednymi z najważniejszych elementów tożsamości człowieka. Większość osób pełni ich kilka jednocześnie – zarówno w życiu rodzinnym, jak i zawodowym czy towarzyskim. W przypadku niepełnosprawności ruchowej możliwości pełnienia ról społecznych są jednak ograniczone ze względu na bariery architektoniczne lub utrudnioną komunikację. Społeczne konsekwencje niepełnosprawności nierzadko prowadzą do wykluczenia i problemów z akceptacją nowej rzeczywistości.

Pamiętaj jednak, że integracja społeczna osób z niepełnosprawnością jest bardzo ważną częścią rehabilitacji i powrotu do samodzielności. Przebiega ona na wielu płaszczyznach. Dzięki temu możesz dostosować jej tempo do swoich potrzeb i kondycji zdrowotnej. Likwidacja barier w integracji społecznej osób z niepełnosprawnością również obejmuje sporo możliwości. Zapoznaj się z nimi i zobacz, jakie korzyści przyniesie Ci uczestnictwo w życiu społecznym.

Człowiek to zwierzę stadne, czyli dlaczego integracja społeczna osób z niepełnosprawnościami jest tak ważna

O tym, że potrzeby przynależności oraz przynależności do grupy są jednymi z najważniejszych mówiono już w starożytności. Jednakże dopiero w czasach nowożytnych, a dokładniej w XIX wieku, potrzebę przydatności i związane z nią pełnienie ról społecznych oddzielono od sprawności lub niesprawności ciała. W tamtym czasie wraz z szybkim rozwojem społeczeństwa rosła także liczba funkcji i zadań, jakie człowiek może w nim wykonywać. To z kolei doprowadziło do rozszerzenia pojęcia roli społecznej. Dostrzeżono, że konkretna rola nie jest przypisana na całe życie. Może być ona nawet kilkukrotnie zmieniana lub modelowana zgodnie z potrzebami, zdolnościami, ambicjami i możliwościami konkretnego człowieka.

Dzisiejsza idea społecznej integracji osób z niepełnosprawnością opiera się na przekonaniu, że brak sprawności fizycznej nie powinien ograniczać ani praw, ani obowiązków. Niepełnosprawność ruchowa nie redukuje w żaden sposób niematerialnych potrzeb psychologicznych, społecznych czy kulturowych człowieka.

Co daje społeczna integracja osób z niepełnosprawnością?

Społeczną integrację osób z niepełnosprawnością można realizować na kilku płaszczyznach: rodzinnej, zawodowej, edukacyjnej, rozrywkowej lub towarzyskiej. Wszystkie pomagają zaspokajać wiele potrzeb – tych pierwotnych, jak i powodowanych przez nową rzeczywistość. Celem integracji jest nie tylko zaspokojenie potrzeby przydatności, ale też przywrócenie utraconego poczucia własnej wartości i godności.

Dzięki aktywności społecznej zyskujesz:

• niezależność;
• swobodę decydowania o sobie;
• poczucie bezpieczeństwa, również finansowego;
• poczucie akceptacji przez konkretną jednostkę społeczną – rodzinę, przyjaciół, środowisko zawodowe, społeczność lokalną;
• możliwość wzięcia odpowiedzialności za siebie i innych;
• możliwość wyznaczania kolejnych celów i ich realizacji;
• możliwość wykorzystania swoich umiejętności;
• lepsze zdolności interpersonalne.

Korzyści płynące ze społecznej integracji osób z niepełnosprawnościami mają znacznie szerszy zasięg. Aktywność zawodowa i społeczna pomaga walczyć ze stygmatyzacją niepełnosprawności. Tworzy społeczeństwa otwarte, przekonane o przydatności osób z niepełnosprawnością. Takie osoby są w pewien sposób chronione przed samoizolacją, brakiem akceptacją własnego stanu i spowodowanych nią chorób takich jak depresja.

Bariery w integracji społecznej osób z niepełnosprawnościami i sposoby ich rozwiązywania

Skuteczna walka z wykluczeniem społecznym osób z niepełnosprawnością przebiega na wielu frontach. Przede wszystkim istnieją rozwiązania instytucjonalne oraz finansowe. Pomagają one wyeliminować bariery obiektywne, niezależne od kształtu społeczeństwa i tego, jak postrzega ono osoby z niepełnosprawnością.

W ten sposób można wyeliminować część barier:

• komunikacyjnych – poprzez zwiększenie dostępności transportu publicznego, dofinansowanie przejazdów komunikacją zbiorową lub dostosowania pojazdu;
• edukacyjnych – za pomocą regulacji prawnych umożliwiających osobom z niepełnosprawnościami uczestnictwo w zajęciach lub egzaminach zgodnie z ich potrzebami;
• zawodowych – tworzenie zakładów pracy chronionej, dofinansowania dla pracodawców zatrudniających osoby z niepełnosprawnościami, finansowanie instytucji zajmujących się doradztwem zawodowym;
• architektonicznych – poprzez dofinansowanie budowy ramp lub dostosowanie domu do osób poruszających się na wózkach czy przebudowę budynków instytucji publicznych.

Powyższe bariery nie wynikają z uprzedzeń, ale mogą je pogłębiać. Ponieważ utrudniają uczestnictwo w życiu społecznym (bo osoba z niepełnosprawnością np. nie może dotrzeć na spotkanie ze znajomymi lub do pracy), utrwalają też stereotypy.

Istotną rolę w likwidacji barier społecznych dla osób z niepełnosprawnościami odgrywają akcje informacyjne instytucji państwowych oraz organizacji non-profit: szerzenie wiedzy o codzienności osób z niepełnosprawnością oraz o specyfice ich problemów. Do akcji tych włączają się często także podmioty prywatne, takie jak kluby sportowe, kina, teatry, ośrodki kultury, restauracje, puby i wiele innych miejsc. To bardzo ważne, bo widoczność osób z niepełnosprawnością przyczynia się do szerszego zrozumienia ich sytuacji życiowej i potrzeb przez większą liczbę ludzi.

Widać więc, że społeczna integracja osób z niepełnosprawnością jest oparta na wzajemnych zależnościach. Społeczeństwo czeka także na Twój ruch. Czasem wystarczy go wykonać, korzystając z dostępnych narzędzi.