Gdy słyszymy sformułowanie rehabilitacja osób niepełnosprawnych, pierwsza na myśl przychodzi nam fizjoterapia, której zadaniem jest przywrócenie maksymalnej sprawności organizmu po zabiegu chirurgicznym, operacji, długotrwałej choroby czy wypadku komunikacyjnym. Zdecydowanie za rzadko mówi się o potrzebie objęcia opieką psychologiczną osób niepełnosprawnych. Mamy na myśli szeroką grupę osób z niepełnosprawnością, zarówno osoby, które w ostatnim czasie utraciły sprawność, jak i takie, które zmagają się z nią od dawna. Psychoterapia powinna być standardem opieki okołotraumatologicznej i chirurgicznej. Często pomoc psychologa jest zapewniana, ale polega na jednej konsultacji, bezpośrednio po wypadku, gdy człowiek jeszcze nie do końca zdaje sobie sprawę z nowej sytuacji życiowej. Dlatego tak ważne jest przypominanie, że rehabilitacja osób z niepełnosprawnością obejmuje też pomoc psychologiczną.

Rehabilitacja psychologiczna – co to jest i kiedy warto się po nią udać?

Oczywistym wydaje się być pomoc psychologa po jakimś nagłym wydarzeniu – wypadku komunikacyjnym, pożarze czy chorobie. Z pewnością zdajesz sobie sprawę, że o taką jest raczej trudno. Nawet w sytuacji, gdy z niepełnosprawnością zmagamy się od urodzenia lub wczesnych lat młodości, to mimo upływu czasu, nadal możemy czuć niepewność, dyskomfort w mówieniu o niej. Może wpędzać nas w poczucie osamotnienia i alienacji, a to przyczynia się do zaburzeń depresyjnych. Często niepełnosprawność jest powodem zaniżonego poczucia własnej wartości, a zdarza się, że również depresji. Dlatego tak ważne jest, aby odpowiednio wcześnie reagować i praktykować rehabilitację psychologiczną osób z niepełnosprawnością. Ale co to właściwie jest i jaka jest definicja rehabilitacji psychologicznej?

Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych definiuje rehabilitację jako „zespół działań, w szczególności organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych i społecznych, zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym uczestnictwie tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej“. Jej zadaniem jest łączenie różnych oddziaływań aby przywrócona sprawność była kompleksowa, trwała i realizowana w możliwie jak najkrótszym czasie. Tak pojmowana nie ogarnicza jej rozumienia stricte do rehabilitacji ruchowej, rozumianej jako usprawnienie układu kostnego, mięśniowego i nerwowego, ale też jako rehabilitację społeczną, w której istotną rolę grają relacje oraz aktywności na różnych płaszczyznach życia społecznego. Z kolei rehabilitacja psychologiczna „polega na udzieleniu osobie niepełnosprawnej pomocy w pokonywaniu oporów psychicznych związanych z niepełnosprawnością oraz w przystosowaniu się do otoczenia. Warunkiem niezbędnym do efektywnego przebiegu kompleksowej rehabilitacji są: akceptacja, motywacja, aktywna postawa, realna ocena swoich możliwości, adaptacja do życia, wypracowanie nowego planu życiowego, psychoterapia, ergoterapia (terapia zajęciowa, muzykoterapia, psychorysunek, biblioterapia, choreoterapia)“. W rehabilitacji psychologicznej istotne jest przeciwstawianie się rozwijającej emocjonalnej reakcji psychicznej na zaistniałą niepełnosprawność lub chorobę oraz pomoc w realizacji odgrywania dotychczasowych ról dziecka, rodzica, rodzeństwa, pracownika, partnera, itd.

Rekomendujemy skorzystanie z fachowej pomocy jak najszybciej się da, bowiem może to uchronić nas przed poważnymi konsekwencjami, takimi jak wieloletnie zmaganie się z depresją lub innymi stanami ze spektrum zaburzeń psychicznych. Ponieważ zaraz po wypadku lub innym zdarzeniu losowym, osoba poszkodowana może wypierać pojawiającą się niepełnosprawność, warto zaimplementować do działań rehabilitacyjnych cykliczne spotkania z psychologiem (klinicznym lub traumatologicznym), psychiatrą lub psychoterapeutą. Jej celem jest oswojenie faktów, poradzenie sobie z szokiem i traumą. W dalszym etapie leczenia również nieodłączna jest pomoc specjalisty z zakresu psychologii, dzięki któremu przejście przez poszczególne etapy złości, żalu, stanów depresyjnych, ale też budowaniu poczucia pewności siebie, normalizacji niepełnosprawności. Nawet jeżeli od choroby lub wypadku minęło wiele miesięcy, a nawet lat, warto skorzystać z porady bardziej doświadczonych pracowników służby zdrowia, bo możemy nie zdawać sobie sprawy, jakie mamy bariery w głowie do przepracowania.

Jakie są wskazania do wizyty u psychoterapeuty?

Tym, co nas alarmuje jest stałe przygnębienie i brak możliwości odczuwania radości, nawet z rzeczy, które nas dotychczas cieszyły. Jednakże zanim taki stan się ujawni i będzie ostrzeżeniem przed poważną chorobą, jaką jest depresja, warto poznać sytuacje, w których rekomendowana jest psychoterapia dla osób z niepełnosprawnościami. Przede wszystkim są to wszystkie kryzysy życiowe, takie jak rozstanie, rozwód, śmierć biskiej osoby, wypadek, urazowe doświadczenia z dzieciństwa czy kryzysy osobiste (zawodowe, małżeńskie, rodzinne). Koniecznie zgłoś się do lekarza jeżeli towarzyszą Ci myśli samobójcze lub jesteś już po próbie samobójczej. Nasilające się bóle głowy, mdłości i palpitacje serca nie musza oznaczać choroby wieńcowej, a mogą mieć podłoże psychosomatyczne. Wszelkiego rodzaju zaburzenia osobowości, zaburzenia odżywiania, objawy nerwicy natręctw, niewyjaśnionego lęku, bezsenność. Uzależnienia należą do grupy bezwzględnych wskazań, ponieważ negatywnie wpływają nie tylko na zdrowie, ale i relacje społeczne oraz jeszcze większą alienację. Poczucie samotności i izolacji, jakie towarzyszy wielu osobom z niepełnosprawnością również jest powodem, dla którego warto udać się do gabinetu lekarskiego.

Darmowa pomoc psychologiczna dla osób z niepelnosprawnością

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych podjął projekt pomocy psychologicznej w ramach zadania zleconego. Dzięki temu w całym kraju, w każdym z 16 województw, można skorzystać z porady psychologa lub terapeuty za pośrednictwem organizacji pozarządowych. Wsparcie dostępne jest w różnych formach (spotkanie z psychologiem, rozmowa online, terapia indywidualna lub grupowa), dostosowanych do Twoich potrzeb i sytuacji epidemicznej. Trudno powiedzieć, czy obejmuje to jedynie czas epidemiczny, czy taka pomoc jest zapewniana stale.

Jeżeli jednak czujesz, że potrzebujesz rozmowy, pomocy i wsparcia, skontaktuj się z nami. Przekażemy Ci kontakt do zaufanego psychologa, który wspomoże Cię, niezależnie od etapu życiowego, w jakim się znajdujesz.