Do konieczności amputacji kończyny dolnej dochodzi jedynie w przypadku zagrożenia życia pacjenta. Najczęściej do zabiegu amputacji  nogi dochodzi przy chorobach przewlekłych, takich jak na przykład cukrzyca, czy miażdżyca. Utrata kończyny dolnej może być również spowodowana chorobami nowotworowymi, czy wypadkami komunikacyjnymi. Co można zrobić po zabiegu amputacji kończyny dolnej? Jak powinna przebiegać rehabilitacja? Jakie mogą być poziomy amputacji kończyny dolnej? Jak radzić sobie z bólami fantomowymi i z pielęgnacją kikuta?

Jakie mogą być poziomy amputacji kończyny?

• amputacja stopy – tutaj występuje aż 12 poziomów. Amputacja może dotyczyć tylko palców, kości piętowej lub odjęcia całej stopy. Najczęściej dochodzi do niej przy stopie cukrzycowej;
• amputacja podudzia – przecina się kości podudzia (piszczelową i strzałkową);
• wyłuszczenie w stawie kolanowym – odjęcie podudzia przez przecięcie stawu kolanowego;
• amputacja uda – przecięcie kości udowej. Pacjent może mieć zachowany długi kikut uda, średni lub krótki;
• wyłuszczenie w stawie biodrowym – odjęcie całej kończymy w stawie biodrowym;
• hemipelwektomia – wysunięcie całej kończyny i zlikwidowanie kości miednicy aż do kości biodrowej. Ten zabieg wykonuje się zazwyczaj z przyczyn onkologicznych.

Pierwsze tygodnie po amputacji kończyny dolnej

Po amputacji w obrębie kończyn dolnych życie pacjenta znacznie się zmienia. Musi się on przystosować do nowej sytuacji. Bardzo ważne jest wtedy wsparcie ze strony otoczenia, czasami również psychologa. Pierwsze tygodnie po amputacji kończyny dolnej spędza się w szpitalu. Pacjent ma zakładany opatrunek, który przyspiesza gojenie i chroni ranę przed wdaniem się infekcji. Na samym początku bardzo ważna jest odpowiednia pielęgnacja kikuta, oraz troska o to, aby pacjent jak najszybciej nabrał sprawności. W pierwszych tygodniach po amputacji może pojawić się opuchlizna, która jest naturalnym zjawiskiem i nie powinna wzbudzać niepokoju u pacjenta.

Rehabilitacja po amputacji kończyny

Celem rehabilitacji po amputacji jest zapobieganie przykurczom w stawach oraz wzmacnianie siły mięśniowej pozostałej części kończyny. Pozwoli to pacjentowi sprawniej się poruszać po założeniu protezy. Proces rehabilitacji po amputacji kończyny dolnej ma umożliwić pacjentowi samodzielne wykonywanie podstawowych czynności w życiu codziennym lub nawet powrót do poziomu sprawności sprzed utraty nogi. Wszystko zależy od poziomu amputacji i od ogólnego stanu zdrowia danej osoby. Możemy mówić o kilku etapach rehabilitacji kończyny.

Już w czasie pobytu w szpitalu pacjent może wykonywać podstawowe ćwiczenia oddechowe, przeciwzakrzepowe oraz zapobiegające powstawaniu przykurczów.

Czym są bóle fantomowe?

Pacjent po amputacji kończyny dolnej może odczuwać swędzenie, drętwienie lub próbować poruszać częścią nogi, której już nie ma. Właśnie to zjawisko nazywa się bólami fantomowymi. Mogą się one utrzymywać nawet przez kilka miesięcy po amputacji kończyny dolnej.

Obecnie dostępne metody leczenia tego rodzaju bólów to:

• terapia lustrzana;
• fizjoterapia;
• stosowanie środków farmakologicznych.

Na czym polega hartowanie kikuta?

Hartownie kikuta ma na celu przygotowanie kończyny do warunków panujących w leju protezowym. Pomaga ono zmniejszyć wrażliwość skóry oraz tkanek kikuta na dotyk, ucisk, tarcie oraz innych czynników mechanicznych. Rozpoczyna się je dopiero po całkowitym wygojeniu rany pooperacyjnej. Hartowanie może polegać na przykład na ugniataniu, oklepywaniu lub oklepywaniu kikuta. Pacjent powinien wykorzystywać do tego przyjemne w dotyku ściereczki, szorstkie ręczniki lub specjalne piłeczki z kolcami, które mają na celu pobudzenie krążenia w pozostałej części kończyny.

Pielęgnacja kikuta – na co jeszcze zwrócić uwagę?

Najważniejsze jest to, aby postępować zgodnie z zaleceniami rehabilitanta. Intensywność masażu kikuta można zwiększać wraz z upływem czasu. Odpowiednio przeprowadzone hartowanie kikuta pozwoli pacjentowi w przyszłości bezpiecznie i komfortowo korzystać z protezy.

Rehabilitacja po założeniu protezy

Po założeniu protezy można przejść do kolejnych etapów rehabilitacji. Następnym z nich jest  pionizacja przy łóżku przy asekuracji rehabilitanta. W dalszej kolejności pacjent uczy się prawidłowo zakładać i zdejmować protezę. Ćwiczenia polegają też na siadaniu i wstawaniu.  Później przechodzi się do nauki chodu w protezie, przy balkoniku lub przy użyciu kul. Po opanowaniu poruszania się po płaskiej powierzchni mogą być również podejmowane próby chodzenia po schodach. Elementem rehabilitacji jest również poinstruowanie pacjenta o tym, jak powinna przebiegać pielęgnacja kikuta, oraz wykonywanie ćwiczeń wzmacniających dla zdrowej kończyny.

Podsumowanie

Amputacja kończyny dolnej stanowi niezwykle inwazyjny zabieg. Jednak bywa konieczny, aby uratować życie pacjenta. Rehabilitacja po amputacji jest długotrwałym procesem, który nigdy się nie kończy. Codzienne ćwiczenia pozwalają osobom po amputacji na samodzielne poruszanie się i zachowanie jak największej sprawności na długie lata.

Źródła:
1. znowuwbiegu.pl/rehabilitacja-i-powrot-do-sprawnosci-po-amputacji-konczyny-dolnej/
2. wzso.pl/poziomy-amputacji-konczyny/
3. ortopes.pl/pielegnacja-kompresja-hartowanie-kikuta-jak-robic-to-wlasciwie/
4. ottobock.com/pl-pl/rehabilitacja-po-amputacji-nogi